Ποιος ο λόγος να σώζουμε τις τράπεζες αν είναι ιδιωτικές επιχειρήσεις και δεν σώζουμε και το τελευταίο σουβλατζίδικο της γειτονιάς. Το πρόβλημα είναι πως οι τράπεζες είναι ο αιμοδότης της οικονομίας, η κατάρρευση των τραπεζών μειώνει την ποσότητα του χρήματος που κινείται στην οικονομία και το σύστημα παθαίνει ασφυξία.
Αυτό ήταν και το συμπέρασμα του Μίλτον Φρίντμαν και της Άννα Σβαρτς στον μνημειώδες έργο τους, η Νομισματική Ιστορία των ΗΠΑ. Κατά συνέπεια θα πρέπει να επιτευχθούν ταυτόχρονα δυο στόχοι. Πρώτον να διατηρείται η νομισματική κυκλοφορία και δεύτερον να μην χρειάζονται πακέτα διάσωσης στις αποτυχημένες τράπεζες.
Το πρόβλημα της νομισματικής κυκλοφορίας χειροτερεύει από την πρακτική της λεγόμενης τραπεζικής κλασματικού αθροίσματος. Για κάθε 1 ευρώ κατάθεσης μόνο ένα μικρό μέρος μένει ως απόθεμα στο χρηματοκιβώτιο της τράπεζας ενώ το υπόλοιπο δανείζεται και αποταμιεύται σε άλλες τράπεζες που πάλι κρατούν ένα μικρό απόθεμα. Όμως σε κάθε στάση του χρήματος από τράπεζα σε τράπεζα με την παράλληλη δημιουργία ενός κλασματικού αποθέματος, εκδίδεται ένα τσεκ επιταγών επί της πλήρους ονομαστικής αξίας του λογαριασμού. Άρα οι τράπεζες αυξάνουν την νομισματική κυκλοφορία τεχνητά.
Όταν καταρρέουν οι τράπεζες, καταρρέουν και όλα τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που έχουν βασιστεί στην αυξημένη νομισματική κυκλοφορία. Και αυτό είναι το βασικότερο επιχείρημα υπέρ της διάσωσης των τραπεζών.
Όμως αν το τραπεζικό σύστημα υποχρεούτο να κρατάει πλήρες απόθεμα (full reserve banking) τότε ο κίνδυνος της κατάρρευσης δεν υπάρχει. Ανά πάσα στιγμή η τράπεζα είναι πλήρως κεφαλαιοποιημένη και ο κίνδυνος μαζικών τραπεζικών πανικών είναι μηδενικός. Όμως η πρακτική αυτή αποτρέπει την επένδυση των καταθέσεων σε δάνεια τα οποία θα αποδώσουν τόκο στους καταθέτες.
Και εδώ είναι η πρόταση που νομίζω πως είναι και η πιο σωστή. Η κατάθεση με τόκο να θεωρείται επένδυση με ρίσκο, ενώ η απλή κατάθεση με σκοπό την αποθήκευση του χρήματος και τις απλές καθημερινές συναλλαγές να μην πιστώνεται με τόκο. Ο πρώτος τύπος κατάθεσης θα μπορεί να λειτουργεί υπό την παραδοσιακή τραπεζική κλασματικού αποθέματος, ενώ ο δεύτερος τύπος λογαριασμού θα πρέπει να λειτουργεί υποχρεωτικά με τραπεζική πλήρους αποθέματος.
Όποτε σε περίπτωση γενικής συστημικής κρίσης οι καταθέτες που δεν λαμβάνουν τόκο δεν χάνουν τις καταθέσεις τους αφού δεν έχουν αναλάβει ρίσκο, από την άλλη οι καταθέτες που λαμβάνουν τόκο πρέπει να πάρουν και τις απώλειες των επενδυτικών τους επιλόγων.
Ένα τέτοιο σύστημα δεν απαιτεί bailouts αφού όλοι έχουν αναλάβει την ευθύνη του ρίσκου που αναλαμβάνουν, ενώ οι καταθέτες των άνευ ρίσκου καταθέσεων θα ζητάνε επίμονα πολιτικές χαμηλού πληθωρισμού για να μην καταστρέφονται οι καταθέσεις τους.
Σαφέστατα αυτό το σύστημα θα σημαίνει μικρότερη ποσότητα πίστωσης και χαμηλότερη ανάπτυξη, αλλά πιο σταθερή με όλους να γνωρίζουν πως δεν θα διασωθούν για τις λανθασμένες επενδύσεις τους.
του Νίκου Γεωργιόπουλου, οικονομολόγος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου