"Yasou Aida!" της κρίσης

Ήταν η Αΐντα τζιτζίκι; Ήταν μια νωχελική, άσωτη, χαζοχαρούμενη, χωρίς μυαλό για δουλειά και προκοπή; Κι ο Ρανταμές; Αυτός τουλάχιστον ήταν σωστό μυρμήγκι;

Δούλευε σκληρά, υπάκουα και αδιαμαρτύρητα για τους δικούς του; Κι όταν συναντήθηκαν; Ποιος νίκησε; Ποιος ήταν ο καλός; Ποιος είχε τελικά δίκιο;

Στην περίφημη Όπερα του Τζουζέπε Βέρντι η κατάσταση είναι πιο ξεκάθαρη. Η Αΐντα, κόρη του βασιλιά της Αιθιοπίας, είναι φυλακισμένη στο παλάτι του Αιγύπτιου βασιλιά που εισβάλει στη χώρα της. Είναι όμως και ερωτευμένη με τον Αιγύπτιο αξιωματικό. Είναι υπόδουλη, άρα φαινομενικά αδύναμη. Στην κρίσιμη στιγμή όμως, γίνεται σκληρή και ύπουλη. Οι δυνάστες δεν έχουν καμία τύχη. Στο τέλος επιστρέφει για να πεθάνει γαλήνια με τον πιστό αγαπημένο της. Έχει νικήσει.

Η Αΐντα του Αλέξανδρου Ευκλείδη λέγεται Ελπίδα. Είναι Ελληνίδα, μαθητευόμενη στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στη Φρανκφούρτη, στον καιρό της κρίσης. Είχε λαμπρές σπουδές, αλλά όχι «μέσον». Μετανάστευσε, λοιπόν, στο «ναό» του ευρώ και σέρνει μαζί της την κακορίζικη πατρίδα της, τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα που βλέπουν οι άλλοι πάνω της. «Είναι αναμενόμενο για Ελληνίδα να παίρνει κάτι που δεν της ανήκει», της λένε κάποια στιγμή οι «Ευρωπαίοι» συνάδελφοί της. Έχει μόλις αποκαλυφθεί ο δεσμός της με το ανερχόμενο στέλεχος της Τράπεζας, τον Κομισάριο που αναλαμβάνει να βάλει σε τάξη την Ελλάδα. Ο Ρανταμές λέγεται Ράινερ Μες και είναι Γερμανός.

Στη σκηνή της Όπερας του Νόικελν (Neukoellner Oper) του Βερολίνου ανέβηκαν 10 ηθοποιοί-τραγουδιστές και πέντε μουσικοί. Αυτό είναι όλο. Δεν υπάρχουν μεγάλες χορωδίες, φαντασμαγορικά σκηνικά ή κλασική ορχήστρα. Υπάρχει πολλή τρέλα, πολύ ταλέντο, πολλή «ασέβεια» και πολλή αλήθεια, από μια ομάδα Ελλήνων και Γερμανών που δούλεψαν σκληρά προκειμένου από το θέατρο να μην φεύγει κανείς χωρίς πόνο.

Η ιδέα ανήκει στον Αλέξανδρο Ευκλείδη, τον ευρηματικό θεατρολόγο από τη Θεσσαλονίκη που, όπως λέει, για πρώτη φορά στα 37 του, έδωσε δυο DVD με τη δουλειά του και δέχτηκε κατόπιν ένα τηλεφώνημα - όπως δεν του είχε συμβεί ποτέ στην Ελλάδα. Το γνωστό εναλλακτικό μουσικό θέατρο του Βερολίνου, η Όπερα του Νόικελν, ήθελε κάτι για την Ελλάδα, από την Ελλάδα. Δεκαπέντε μήνες προετοιμασίας και άλλοι δύο εξαντλητικών προβών και αλλεπάλληλων αλλαγών δημιούργησαν το «Yasou Aida!», μια εύστοχη, επίκαιρη και θρασεία διασκευή της κλασικής όπερας του Βέρντι. 

«Είχα εμπιστοσύνη στη δύναμη του κλασικού έργου. Ήξερα ότι θα μπορεί να μιλήσει, όσο και αν παρέμβουμε» επισημαίνει ο ίδιος. Το έργο του, πάντως, εξακολουθεί να περιγράφει τη σχέση ισχύος μεταξύ δύο πλευρών, δύο λαών, χωρίς ωστόσο να γίνεται ηθικοπλαστικό παραμύθι, σαν αυτό που διηγούνται, όπως λέει ο σκηνοθέτης, αυτόν τον καιρό τα ΜΜΕ. Αντιθέτως, σκοπός του ήταν να δείξει το επικίνδυνο παιχνίδι των στερεοτύπων, που δεν εμπεριέχει, τελικά, αλήθεια. 

Αναγνωρίζει πάντως αυτό που ζούμε σήμερα στην Ευρώπη ως αναβίωση ενός είδους αποικιακού λόγου, ως μια «φουτουριστική μεταποικιακή τραγωδία» και αποκαλύπτει ότι το κείμενο υπήρξε σε πολλά σημεία προφητικό, καθώς μιλούσε για «Κομισάριο» και για «αναδιάρθρωση του χρέους» πολύ πριν αυτοί οι όροι εισβάλουν στη ζωή μας. «Δεν ήμαστε εμείς οι προφήτες, μάλλον το μέλλον ήταν προδιαγεγραμμένο» παραδέχεται.

ΑΠΕ-ΜΠΕ